سردردهای تنشنی معمولاً درد منتشره خفیف تا متوسط در سر است که بااحساس یک باند سفت شده اطراف سر قابل توصیف است. دردهای تنشنی سر، شایع‌ترین نوع دردسر بوده و تا امروز علت مشخصی برای آن یافت نشده است.
سردرد های تنشی
احساس درد و فشار در سر، گردن، پشت سر و پیشانی سردرد نامیده می‌شود، اما سردرد یک واژه‌ی بسیار کلی است. اگر به‌خاطر سردرد به پزشک مراجعه کنید، او سؤال خواهد کرد که سردردتان به چه صورت است؟ یکطرفه؟ ضربانی؟ دور پیشانی؟ پشت سر؟ دلیلش این است که انواع مختلفی از سردرد وجود دارد که هر کدام علل و درمان‌های خاص خودشان را دارند. حتی در برخی مواقع ممکن است سردرد نشان‌دهنده‌ی مشکل سلامتی جدی‌تری مانند سکته مغزی باشد. پس تشخیص نوع سردرد واقعا مهم است. یکی از سردردهای بسیار متداولی که معمولا هر چند وقت یک‌بار اتفاق می‌افتد، سردرد تنشی است. حدود ۴۰ درصد از افراد در برهه‌ای از زندگی‌شان به این نوع سردرد دچار می‌شوند.
نشانه‌ها و علائم بالینی سردردهای تنشنی
- درد شدید و تیر کشنده در سر
- احساس سفتی و فشار در میان پیشانی و یا اطراف پشت سر
- حساسیت در لمس در کف سر، گردن و عضلات شانه‌ها
سردردهای تنشنی به 2 دسته اصلی تقسیم‌بندی شده‌اند:
- دردهای دوره‌ای : دردهای دوره‌ای از 30 دقیقه تا 1 هفته ممکن است طول بکشد. دوره‌های مکرر این دردهای فشاری ممکن است در کمتر از 15 روز تکرار شوند و دست‌کم 3 ماه طول می‌کشد. دردهای دوره‌ای مکرر ممکن است مزمن شوند.
- دردهای فشاری مزمن : این نوع از درد ممکن است سال‌ها طول بکشد و ادامه‌دار باشد اگر این سردرد 15 روز از ماه و یا بیشتر شمارا درگیر کند و نهایتاً «تا 3 ماه ادامه‌دار باشد به‌عنوان سردردهای مزمن فشاری شناخته می‌شود.
سردردهای مزمن در مقایسه با میگرن
این سردردهای فشاری به‌سختی از میگرن تشخیص داده می‌شود. به‌علاوه اگر شما مکرر به سردردهای دوره‌ای دچار می‌شوید احتمال زیادی وجود دارد تا میگرن داشته باشید.
برخلاف برخی از انواع میگرن، سردردهای فشاری معمولاً «با اختلالات بینایی، حالت تهوع و استفراغ همراه نیستند. همچنین فعالیت‌های فیزیکی که مشخصاً «می‌توانند میگرن را تشدید کنند بر روی سردردهای فشاری تأثیر چندانی ندارند، حساسیت به نور و یا صدا می‌تواند در سردردهای فشاری مشاهده شوند که البته نشانه‌های معمول نیستند.
تفاوتهای عمده ی این سردرد با سردرد میگرنی عبارت است از: نبود علائم پرودرومال یا اوراء ضربان دار نبودن سردرد، یکطرفه و شدید نبودن سردرد و عدم تشدید سردرد با فعالیت های معمول زندگی. قابل ذکر است که سردرد تنشی مبهم و فشارنده است و تظاهر تیپیک آن به صورت باند دور سر نیز شیوع کمی دارد. درد ممکن است از سر به پشت گردن و یا حتی به مفصل تمپورومندیبولر نیز تیر بکشد.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد؟
اگر سردردهای فشاری زندگی روزمره شمارا مختل سازد و یا نیاز به مصرف دارو بیش از 2 هفته دارید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر در تاریخچه‌ی سردردهای مکرر شما تغییرات ناگهانی ایجاد شود ممکن است مربوط به یک موقعیت مخاطره‌آمیز پزشکی باشد، مانند تومورهای مغزی، یا پارگی عروق ضعیف شده‌ی مغزی (آنوریسم). در این زمان به اورژانس مراجعه کنید.
- سردردهای ناگهانی و شدید
- سردرد همراه با تب، گردن سفت شده، تشنج، دوبینی، ضعف، بی‌حسی و بی‌حالی و یا تغییر در الگوی صحبت کردن عادی.
- سردرد بعد از ضربه به سر، مخصوصاً «اگر سردرد به‌طور مشخص شدید شود.
علل ایجاد سردردهای تنشنی
علت‌های سردردهای فشاری ناشناخته‌اند. پزشکان معتقد بودند که سردردهای فشاری مربوط به انقباضات عضلات در صورت، گردن و جمجمه بوده است در اثر قرارگیری در معرض استرس، فشار و یا یک موقعیت احساسی شدید، اما تحقیقات این فرضیه را رد کرده است.
شایع‌ترین تئوری در مورد علل سردردهاٰ حساسیت شدید به درد در افراد دارای سردردهای فشاری است افزایش حساسیت در لمس عضلات که شایع‌ترین نشانه سردردهای فشاری محسوب می‌شود، احتمالاً «از یک سیستم درد حساس منشأ می‌گیرد. قرارگیری در معرض استرس یکی از علل گزارش‌شده در ایجاد سردردهای فشاری است.
سردردهای فشاری به دلیل اینکه به‌شدت شایع هستند، بر برون ده کاری افراد و کیفیت کلی زندگی‌شان تأثیرگذار است مخصوصاً «اگر این سردردها مزمن شوند. این دردها ممکن است شمارا در خانه نگه دارد و اگر مجبور باشید سرکار بروید ولی کارایی شمارا به‌شدت پایین بیاورد.
- الکل؛
- خستگی چشم؛
- خشک شدن چشم؛
- خستگی؛
- سیگارکشیدن؛
- سرماخوردگی یا آنفولانزا؛
- عفونت سینوسی؛
- کافئین؛
- نوع ایستادن یا نشستن غلط؛
- استرس عاطفی.
نحوه جلوگیری از بروز این سردردها
علاوه بر توجیه به انجام برنامه‌ی مرتب تمرینات روزانه‌ی ورزشی، سایر تکنیک‌ها مانند تمرینات بیوفیزیک و تکنیک‌های ریلکسیشن می‌تواند به کاهش استرس‌ها که عامل اصلی ایجاد این دردها هستند کمک کند. تمرینات بیوفیزیک تکنیکی است که به فرد آموزش می‌دهد تا چگونه پاسخ بدن به استرس را کنترل کند. این پاسخ‌ها شامل کنترل تعداد نبض، فشارخون، فشار بر روی عضلات است.
درمان رفتارهای شناختی: در این روش با صحبت کردن، به شما آموزش داده خواهد شد تا استرس روزانه‌ی خود را کنترل و از بروز سردردهای مکرر جلوگیری شود. سایر روش‌های ریلکسیشن: یوگا، تمرینات تنفسی و آرام بخشی پیش‌رونده عضلات (در این تکنیک عضلات به ترتیبی خاص ریلکس می‌شوند).
درمجموع استفاده از داروها، همراه با انجام تکنیک‌های آرام‌سازی تأثیر بیشتری نسبت به استفاده شما از داروها دارد. باید توانست تا استرس محیط زندگی و کار را کاهش داد و با ایجاد یک سبک زندگی سالم از بروز سردردها جلوگیری کرد.
چگونه یک سردرد تنشی را درمان کنید
داروها و مراقبت‌های خانگی
شما می‌توانید برای خلاص‌شدن از شر سردرد تنشی، داروهای ضددرد بدون نیاز به نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن یا آسپرین را امتحان کنید. با این حال فقط باید گاهی‌اوقات از آنها استفاده کنید، نه به‌طور مکرر.
به گفته‌ی مایوکلینیک، استفاده‌ی بیش‌ازحد از داروهای بدون نیاز به نسخه ممکن است به سردردهای ناشی از مصرف بیش‌ازحد دارو یا سردردهای برگشتی منجر شود. این نوع سردردها هنگامی اتفاق می‌افتند که شما آنقدر به یک دارو عادت کرده‌اید که با ازبین‌رفتن اثر آن دچار سردرد می‌شوید.
اما گاهی‌اوقات داروهای OTC برای درمان سردردهای تنشی عودکننده کافی نیستند. در چنین مواردی پزشک ممکن است داروهای زیر را برای شما تجویز کند:
- ایندومتاسین؛
- کتورولاک؛
- ناپروکسن؛
- اوپیات‌ها (مورفین، کدئین)؛
- استامینوفن بسیار قوی که فقط با نسخه‌ی پزشک دردسترس است.
اگر داروهای مُسکن مؤثر واقع نشدند، پزشک‌تان ممکن است یک شل‌کننده‌ی عضلانی برای شما تجویز کند. این دارو به متوقف‌کردن انقباض عضلات کمک می‌کند. همچنین ممکن است پزشک‌تان یک داروی ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) تجویز کند. SSRIها می‌توانند سطوح سروتونین مغز شما را تثبیت کنند و به شما در مقابله با استرس کمک می‌کند.
- خواب کافی (نه بیش اندازه)
- عدم استفاده از سیگار
- تمرینات مرتب ورزشی
- استفاده از رژیم غذایی سالم و متعادل
- نوشیدن مقدار کافی مایعات (آب)
- محدود کردن الکل، شکر و کافئین
