رادیو فرکوئنسی یا همان RF یک پروسیجر کم تهاجمی است که معمولا با بی‌‌حسی موضعی و یا تزریق آرامبخش‌های خفیف انجام پذیر است.طبق تعریف سازمان غذا و دارو آمریکا ، RF شکلی از انرژی الکترومغناطیسی است که شامل امواج الکتریسیته و مغناطیس همزمان در فضا تابیده میشود.
بلوک عصبی با رادیوفرکوئنسی (RF) برای درد مفاصل فاست (مفصل بین زوائد مهره‌های ستون فقرات)
بلوک عصبی با رادیوفرکوئنسی، نوعی روش درمانی است که برای درمان دردهای در مفاصل فاست، ساکروایلیاک، اعصاب اطراف زانو، شانه و مفاصلی که دچار آرتروز شدید هستند، به کار می رود. التهاب این مفاصل یا تغییرات مخرب و آرتروز علت بروز این دردهاست. بکار میرود. در این روش درمانی، گرمای ایجاد شده توسط انرژی امواج رادیویی، با هدف قطع ارتباط سیگنال‌های درد به مغز، بر روی اعصاب خاص اثر میگذارد، بنابراین درد در این نواحی از بین میرود. در حقیقت گرمای حاصله باعث تخریب اعصاب این مفاصل می شود.
دو نوع اصلی از بلوک عصبی با رادیوفرکوئنسی وجود دارد:
- بلوک شاخه میانی عصب (عصب مفصل فاست): که بر اعصاب منتقل کننده درد از مفصل فاست اثر میگذارد.
- بلوک شاخه جانبی عصب (عصب مفصل ساکروایلیاک) : که بر اعصاب منتقل کننده درد از مفصل ساکروایلیاک اثر میگذارد.
این اعصاب میانی یا جانبی، کنترل کننده هیچ عضله یا حسی در دستها یا پاها نیستند، بنابراین RF، خطر و تاثیرات منفی چندانی بر روی این نواحی از بدن ندارد. شاخه های میانی اعصاب، کنترل عضلات کوچکی را در گردن و نواحی میانه یا پایین کمر برعهده دارند، اما اثبات شده که از دست دادن این اعصاب عوارض چندانی ایجاد نمی‌کند.
بلوک شاخه میانی/جانبی عصب (مفاصل فاست و ساکرو ایلیاک)
قبل از فرآیند بلوک با رادیوفرکوئنسی، بخشی از شاخه جانبی یا میانی با لیدوکائین بلوک میشود تا ثابت شود که درد بیمار توسط این اعصاب منتقل می شود و این یک تست یا آزمایش برای بررسی میزان موفقیت RF میباشد.
میزان موفقیت بلوک عصب با رادیوفرکوئنسی
میزان موفقیت متفاوت است، و بستگی به مهارت جراح و پاسخ بدن بیمار دارد ولی بیماران معمولا، حداقل به مدت دو سال درجاتی از کاهش درد را تجربه میکنند.. در کل درکسانی که درد مهره های گردن را تجربه میکردند بهبود بیشتری نسبت به سایر نواحی حاصل میشود.
به عنوان یک قاعده کلی، بلوک اغلب باعث کاهش درد می شود و حداقل 1 تا 2 سال دوام دارد و گاهی اوقات حتی به مدت طولانی تر نیز ادامه می‌یابد. پس از این مدت، عصب بازسازی می شود و درد می تواند دوباره عود کند.
مفاصلی که با بلوک با رادیوفرکوئنسی درمان می‌شوند.
مفاصل تحت درمان با رادیوفرکوئنسی در ناحیه ی کمر و لگن عبارتند از:
- مفاصل فاست: یک جفت مفصل کوچک که در پشت هر مهره ستون فقرات قرار دارد. هر جفت فاست توسط دو شاخه اعصاب میانی عصب دهی میشود و درد این مفاصل را به مغز منتقل میکنند.
- مفصل ساکروایلیلک: مفصلی که در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات، در لگن قرار دارد و درد آن توسط اعصاب شاخه ای جانبی به مغز منتقل میشود.
همانند بسیاری از تزریقات ستون فقرات، تخریب عصب با رادیوفرکوئنسی باید تحت فلوروسکوپی (اشعه ایکس همزمان) و یا سونوگرافی برای هدایت و درست هدف قرار دادن تعیین محل دقیق سوزن (برای اجتناب از آسیب عصب و یا آسیب های دیگر) انجام شود.
مراحل بلوک رادیوفرکوئنسی
فرآیند بلوک عصبی شامل مراحل زیر است:
- کار با گرفتن یک رگ شروع می شود تا مسیری را برای تزریق داروی آرام بخش فراهم کند
- بیمار روی تخت دراز میکشد و پوست نواحی گردن، میانه کمر یا پایین کمر به خوبی ضدعفونی می شود
- پزشک یک ناحیه کوچک پوست را با دارو بی حس می کند، که ممکن است چند ثانیه طول بکشد
- پزشک با هدایت اشعه ایکس (فلوروسکوپی) یک سوزن مخصوص (رادیوفرکوئنسی) را در کنار اعصاب شاخه ای میانی یا جانبی قرار میدهد
- مقدار کمی جریان الکتریکی به دقت از طریق سوزن عبور می کند تا اطمینان حاصل شود که در کنار عصب مورد نظر و با فاصله ای امن از دیگر عصب ها باشد.
- عصب مورد نظر سپس بی حس میشود بطوریکه درد به حداقل میرسد.
- امواج رادیوفرکوئنسی نوک سوزن را گرم میکنند و این گرما بر روی عصب اثری میگذارد که دیگر توانایی عبور دادن سیگنال های درد را نداشته باشد
این روند برای اعصاب موردنظر دیگر به همین صورت تکرار خواهد شد.
کل این فرآیند معمولا 30 تا 90 دقیقه طول می کشد و بیماران همان روز مرخص شده و به خانه شان برمیگردند.
در روز انجام این عمل، به بیماران توصیه می شود که از رانندگی و از انجام هرگونه فعالیت شدید اجتناب کنند . بیماران ممکن است همچنان به مصرف هر گونه دارویی که معمولا مصرف میکردند ادامه دهند به جز آسپرین، ایبوپروفن یا هر نوع داروهای کاهنده غلظت خون مانند کومادین.
پیگیری درمان در افرادی که بلوک با رادیوفرئوکنسی، (RF) انجام داده اند.
در طول یک تا چهار روز پس از عمل، منطقه درمان شده (گردن یا پشت بیمار) معمولا کمی درد می کند. این درد معمولا ناشی از اسپاسم عضلانی و تحریک‌پذیری حین عمل است که اعصاب مورد نظر RF شده‌اند. بلوک کامل عصب معمولا حدود 7 تا 14 روز طول می کشد.
عوارض جانبی
این فرآیند چند عارضه جانبی بالقوه دارد، از جمله:
- بسته به منطقه تحت درمان، بیماران ممکن است یک سوزش سطحی یا حساس شدگی، شبیه به احساس آفتاب سوختگی که برای 1 تا 2 هفته طول می کشد داشته باشند.
- به دنبال این درد سطحی، برخی از بیماران ممکن است یک بی حسی پوستی در همان ناحیه داشته باشند.
- پزشک ممکن است برای درمان همین درد مورد انتظار، به بیمار دارو دهد و همچنین ممکن است بیمار را در مورد نحوه استفاده از یخ (یا حوله گرم) در ناحیه درد راهنمایی کند تا ناراحتی را کاهش دهد.
- بیماران قبل از بازگشت به فعالیت های عادی باید برای چند روز به استراحت بپردازند، و باید برای چند روز اول ،میزان فعالیتشان را با توجه به سطوح درد تنظیم کنند.
- از آنجا که بسیاری از فعالیتهای بیماران چندین ماه یا سالها به علت دردشان دچار اختلال بوده، پزشکان ممکن است یک دوره ورزش و یا … برای آنها در نظر بگیرند تا بتوانند قدرت و تحمل فعالیت را در خود به نحوی ایمن افزایش دهند.
انتظار ما از درمان چیست؟
- زمانی که عصب به طور کامل بلوک شود ،که معمولا 2 تا 3 هفته طول میکشد، درد بیمار کاهش خواهد یافت یا کاملا از بین خواهد رفت. گاهی ممکن است بیمار به مدت چند هفته پس از تزریق در گردن یا کمر کمی احساس ضعف کند.
- اعصاب نهایتا دوباره رشد می کنند (بازسازی)، اما درد بیمار ممکن است عود کند یا خیر. اگر درد تکرار شود، ممکن است یک بلوک عصب با رادیوفرکوئنسی برای بار دوم انجام شود که معمولا نتایج مشابهی به دست می آید.
- برخی بیماران نگران هستند که بدون داشتن حس در اعصابی که تحت درمان قرار میگیرند، ممکن است آسیبی به مفاصل و کمرشان وارد شود. شواهد علمی از این نگرانی حمایت نمیکنند. در واقع، در سالهای زیادی که از بین بردن این اعصاب انجام شده است، بیماران در معرض خطر بالقوه آسیب دیدن قرار نگرفته اند.
لازم به ذکر است که RF برای کاهش یا از بین بردن درد در مفاصلی که به شدت تخریب شده‌اند و هیچ راه درمان دیگری ندارند، بکار میرود.
