درد زانو عارضه‌ایست که در افراد با هر سنی رخ می‌دهد. این درد ممکن است حاصل آسیب‌دیدگی مانند پارگی‌های خفیف تا متوسط و شدید لیگامنت‌ها و بافت غضروفی باشد. عارضه‌هایی مثل ورم مفصل، نقرس و عفونت هم می‌توانند علت درد زانو باشد.
بسیاری از دردهای خفیف زانو، با مراقبت در خانه، درمان می‌شود. محدود کردن فعالیت فیزیکی و استفاده از زانوبند طبی هم می‌تواند در کاهش درد زانو کمک کند. بااین‌حال ممکن است تا بررسی‌های بیشتری توسط پزشکتان ضرورت پیدا کند
علائم درد زانو
ممکن است با توجه به علت مشکل، مکان و شدت درد زانو متفاوت باشد. علائم و نشانه‌هایی که گاهی در درد زانو دیده می‌شوند شامل موارد زیر است:
- تورم و سفتی
- قرمزی و گرم بود محل درد
- ضعف یا عدم استقامت
- صدای تق‌تق یا خرد شدن چیزی
- عدم توانایی در صاف کردن کامل زانو
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
- زانویتان، تحمل وزن بدن را نداشته باشد
- زانویتان تورم قابل‌توجهی داشته باشد
- نتوانید به‌طور کامل زانویتان را صاف کنید و یا تکان دهید
- تغییر شکل واضحی در زانو یا پا مشاهده کنید
- در کنار قرمزی، درد و ورم زانو، تب هم داشته باشید
- زانویتان استقامت ندارد یا بدون دلیل در می‌رود
درمان زانو درد
درمان زانو درد به سه روش کلی تقسیم می شود :
1) درمان زانو درد با روش های طب فیزیکی مانند طب سوزنی و لیزر پرتوان و تکارتراپی و ….
2) درمان زانو درد با کمک روش های تزریقی ماند پی ار پی زانو ، ازن درمانی زانو ، ارتوکین درمانی زانو و پرولوتراپی زانو ، ژل درمانی زانو و ….
3) درمان زانو درد با کمک روش های جراحی مانند ارتروسکوپی و جراحی تعویض مفصل
پماد برای درد زانو
شاید به جرات بتوان گفت بهترین پماد برای درد زانو پماد رماتکس می باشد . اصولا پماد های حاوی منتول و سایسیلات پمادهای مناسب برای درمان درد زانو هستند.
علل ابتلا به زانو درد
- شکستگی: ممکن است استخوان‌های زانو، به‌خصوص کشکک (پاتلا)، در تصادف با موتور یا افتادن، بشکنند. در افرادی که استخوان‌هایشان، به خاطر پوکی استخوان ضعیف شده، احتمال شکستگی حتی با قدم گذاشتن نامناسب وجود دارد.
- مینیسک آسیب‌دیده: مینیسک، از غضروفی سفت و لاستیک مانند تشکیل‌شده و به‌عنوان ضربه‌گیر بین استخوان ران و ساق پا عمل می‌کند. اگر زمانی که هنوز وزنتان روی زانو است به‌طور ناگهانی آن را بچرخانید، به مینیسک آسیب می‌زنید.
- بورسیتیس زانو: برخی از آسیب‌دیدگی‌ها، باعث التهاب بورس (کیسه‌های اطراف مفاصل که حاوی مایع سینوویال هستند) می‌شود. بورس، کیسه‌ای پرشده از مایع است و مانند بالشی، بیرون مفصل زانو قرار دارد تا تاندون‌ها و رباط‌ها در محل مفصل به‌راحتی حرکت کنند.
- پاتلا تندینیتیس: آسیب‌دیدگی و التهاب یک یا چند تاندون (بافت ضخیم و رشته‌ای که استخوان را به ماهیچه متصل می‌کند) تندینیتیس نام دارد. دونده‌ها، اسکی‌بازان، دوچرخه‌سواران و افرادی که ورزش‌ها و فعالیت‌های پریدنی انجام می‌دهند، مستعد ایجاد التهاب در تاندون کشکک (متصل‌کننده‌ی ماهیچه‌های چهار سر ران به جلو استخوان ساق پا) هستند.
مشکلات جسمی درد زانو
نمونه‌هایی از مشکلات جسمی که باعث ایجاد درد زانو می‌شود، در زیر آمده است:
- اجسام آزاد: گاهی اوقات، در اثر آسیب یا از بین رفتن استخوان یا غضروف، قسمتی از استخوان یا غضروف جدا می‌شود و در فضای مفصل شناور می‌ماند. این قطعات تا زمانی که در حرکات مفصل اختلالی ایجاد نکنند، مشکلی ایجاد نمی‌شود؛ اما در صورت ایجاد اختلال، تأثیرش مانند گیرکردن یک مداد در لولای در است.
- سندروم نوار ایلیوتیبیا: اگر نوار سخت و محکمی که از قسمت بیرونی ران تا قسمت بیرونی زانو امتداد دارد (نوار ایلیوتیبیا)، خیلی سفت شود، به قسمت بیرونی استخوان ران، آسیب می‌زند. دونده‌های ماراتن، بسیار مستعد ابتلا به این سندروم هستند.
- دررفتگی کشکک زانو: این عارضه در صورتی رخ می‌دهد که استخوان مثلثی (کشکک) که جلوی زانو را می‌پوشاند، از جای خود دربیاید (معمولاً از سمت بیرونی زانو). در برخی موارد، کشکک در همان حالت دررفتگی می‌ماند و کاملاً هم واضح و قابل‌مشاهده است.
- درد ران یا پا: اگر ران یا پایتان درد می‌کند، باید طرز راه رفتن خود را تغییر دهید تا به مفاصل این قسمت‌ها، استراحت داده شود؛ اما این تغییر هم ممکن است که فشار بیشتری بر مفاصل زانو ایجاد کند. در برخی از موارد، مشکلات پا و ران، به درد زانو مربوط می‌شود.
انواع ورم مفاصل
بیش از 100 نوع ورم مفصل وجود دارد. انواع آن‌ها که بر زانو اثر می‌گذارند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- آرتروز: آرتروز که گاهی به آن ورم مفصلی از بین برنده هم می‌گویند، رایج‌ترین نوع ورم مفصل است. این عارضه باعث استهلاک شده و زمانی رخ می‌دهد که غضروف زانو در اثر افزایش سن و استفاده از آن کم‌کم از بین می‌رود.
- رماتیسم: ناتوان‌کننده‌ترین نوع ورم مفاصل، رماتیسم است. رماتیسم، عارضه‌ای خود ایمنی است که می‌تواند روی هر مفصلی مانند زانو تأثیر بگذارد. هرچند که رماتیسم، بیماری مزمن است، شدت‌های متفاوتی دارد و ممکن است درد گاه‌وبیگاه ایجاد کند.
- نقرس: اگر بلورهای اوریک‌اسید در مفصل جمع شوند، نقرس ایجاد می‌شود. بااینکه بیشتر بر انگشت شست پا اثر می‌گذارد، می‌تواند در زانو هم اتفاق بیفتد.
- نقرس کاذب: این عارضه که معمولاً با نقرس اشتباه گرفته می‌شود، با تجمع بلورهای حاوی کلسیم به وجود می‌آید. این عارضه بیشتر در مفصل زانو اثر می‌گذارد.
- ورم مفصلی عفونی: گاهی مفصل زانو عفونت می‌کند و در پی آن متورم، قرمز و دردناک می‌شود. معمولاً هیچ حادثه‌ای باعث ایجاد درد در این عارضه نمی‌شود. این عارضه معمولاً با تب آغاز می‌شود.
مشکلات دیگر مربوط به درد زانو
سندروم درد پاتلوفمورال، اصطلاحی است که به دردی که در میان کشکک و قسمت پایینی استخوان ران (فیمر) به وجود می‌آید، اطلاق می‌شود. این مشکل در ورزشکاران، جوانان و افرادی که کمی انحراف در کشکک زانویشان دارند، رایج است و این عارضه در افراد مسن‌تر، در اثر ورم مفصلی کشکک به وجود می‌آید.
عوامل خطرزا
عواملی که احتمال ابتلا به درد زانو را افزایش می‌دهد:
- اضافه‌وزن: اضافه‌وزن و چاقی، حتی در کارهای روزمره مثل راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها، باعث افزایش فشار بر مفاصل زانو می‌شود. همچنین خطر ابتلا به آرتروز را با سرعت بخشیدن به فرسایش غضروف، بیشتر می‌کند.
- عدم انعطاف یا قدرت در ماهیچه: عدم وجود انعطاف و قدرت در ماهیچه، از عوامل آسیب‌دیدگی زانو است. ماهیچه‌های ضعیف یا سفت، باعث می‌شوند که تکیه‌گاه زانو کم شود و همچنین کمتر فشار واردشده بر مفصل را می‌گیرند.
- برخی ورزش‌ها: برخی از ورزش‌ها، فشار بیشتر بر زانوها وارد می‌کند. اسکی در ارتفاعات زیاد با کفش‌های سفت و انعطاف‌ناپذیر و احتمال سقوط، پرش و چرخش‌هایی که در بسکتبال وجود دارد و وزنی که در هنگام دویدن یا آهسته دویدن بر روی زانوها می‌افتد، خطر آسیب‌دیدگی زانو را افزایش می‌دهند.
- آسیب‌دیدگی قبلی: اگر زانو قبلاً آسیب‌دیده باشد، احتمال آسیب‌دیدگی دوباره بیشتر می‌شود.
مشکلات زانودرد
هر درد زانویی جدی نیست؛ اما اگر برخی از آسیب‌دیدگی‌ها و عارضه‌های زانو، مانند آرتروز درمان نشوند، ممکن است باعث درد، آسیب به مفصل یا ناتوانی شوند؛ و اگر زانو از قبل آسیب‌دیده باشد (هرچند خیلی خفیف) احتمال آسیب‌دیدگی دوباره در آینده بیشتر است.
پیشگیری از زانودرد
بااینکه نمی‌توان همیشه از ایجاد درد زانو پیشگیری کرد، ممکن است که اقدامات زیر بتوانند از بروز آسیب‌دیدگی و از بین رفتن مفصل جلوگیری کنند:
- کاهش وزن: وزن متعادل خود را حفظ کنید. این، بهترین کاری است که می‌توانید برای کمک به زانویتان انجام دهید. هر کیلو اضافه‌وزن، فشار بیشتری را بر مفاصل وارد کرده و خطر بروز آسیب‌دیدگی و آرتروز را افزایش می‌دهد.
- برای ورزش خود را آماده کنید: وضعیت بدنی خود را به‌گونه‌ای آماده کنید تا ماهیچه‌های بدنتان برای ورزشی که می‌خواهید انجام دهید، آماده باشد. با مربی کارکنید تا مطمئن شوید که روش‌ها و حرکاتتان، درست و مناسب است.
- به‌خوبی تمرین کنید: باید مطمئن شوید که حرکات و روش‌هایی که در ورزش یا فعالیتتان به کار می‌برید، در کامل‌ترین و درست‌ترین حالت است. آموزش از طریق فردی حرفه‌ای می‌تواند در این را کمک کند.
- قوی شوید، انعطاف‌پذیر بمانید: به دلیل اینکه ماهیچه‌های ضعیف یکی از مهم‌ترین عوامل آسیب‌دیدگی زانو است، می‌توانید با قوی کردن عضلات چهار سر ران و دوسر ران که تکیه‌گاه زانوانتان هستند، به خودتان کمک کنید. تمرینات تعادلی و استقامتی، کمک می‌کنند که عضلات اطراف زانوان، به‌خوبی با یکدیگر کار کنند. همچنین کشش هم به دلیل اینکه ماهیچه‌های سفت نیز باعث آسیب‌دیدگی زانو می‌شوند، مهم است. سعی کنید که ورزش‌های انعطافی را نیز به تمرینات خود اضافه کنید.
- فعالیت‌های خود را عاقلانه انتخاب کنید: اگر آرتروز، درد مزمن زانو یا آسیب‌دیدگی‌های مکرر دارید، روش فعالیت خود را تغییر دهید. می‌توانید از شنا، ایروبیک آبی یا فعالیت‌هایی که پا کمتر از زمین فاصله می‌گیرد (حداقل چند روز در هفته) استفاده کنید. گاهی هم فقط فعالیت‌هایی که مانند دویدن، پا از زمین بیشتر فاصله می‌گیرد، باعث آرام شدن درد می‌شود.
کارهایی که برای التیام درد زانو باید انجام داد؟
برنامه‌ی درمانی درد زانو به نوع آسیب بستگی دارد. اگر آسیب خفیف تا متوسط باشد معمولاً به خودی خود رفع می‌شود، برای اینکه روند بهبودی سرعت پیدا کند، شما می‌توانید:
- به زانوی خود استراحت داده و چند روز حرکات سنگین انجام ندهید.
- بر روی زانوی آسیب دیده یخ بگذارید. سرما درد و تورم را کاهش می‌دهد. هر سه تا ۴ ساعت به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بر زانوی آسیب دیده یخ بگذارید. این کار را دو یا سه روز تا زمانی که درد برطرف شود، ادامه دهید.
- زانو بند ببندید. از پانسمان‌های دارای قدرت کشسانی و زانو بندهای مخصوص دور مفصل زانو استفاده کنید. این کار علاوه بر پشتیبانی از زانو از تورم هم جلوگیری می‌کند.
- برای کاهش تورم، زمانی که دراز می‌کشید یا می‌نشینید یک بالشت کوچک زیر زانوی خود قرار دهید. این کار زانو را بالاتر از حد طبیعی نگه خواهد داشت.
- دارای ضد التهاب غیر استروئیدی (Nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs)) مانند ایپوبروفن یا ناپروکسن به کاهش درد و تورم کمک خواهد کرد. البته از مصرف خودسرانه هرگونه دارویی خودداری کنید و این داروها را با تجویز پزشک مصرف کنید.
- دستور استفاده از دارو بر روی جعبه ذکر شده، آن را با دقت مطالعه کنید. از آنجایی که مصرف این داروها عوارض جانبی به دنبال دارد، پیش از مصرف حتماً با پزشک در مورد آن‌ها مشورت کنید.
- اگر پزشک اجازه می‌دهد ورزش‌ها و حرکات کششی و قدرتی انجام دهید. در غیر این صورت باید در جلسات فیزیوتراپی شرکت کنید
برخی افراد مبتلا به درد زانو به کمک بیشتری نیاز دارند. برای مثال اگر به التهاب کیسه مفصلی دچار هستید، پزشک احتمالاً مایع اضافی موجود در کیسه‌ی مفصل زانو را خارج خواهد کرد. اگر به التهاب مفاصل مبتلا باشید، پزشک برای کاهش التهاب داروهای کورتیکواستروئیدی به محل تزریق خواهد کرد. اگر رباط پا پاره شده باشد و یا جراحت‌های سخت بیشتری رخ داده باشد، گاهی نیاز به انجام عمل جراحی وجود دارد.
چه زمانی زانوی آسیب دیده بهتر می‌شود؟
زمان بهبودی و ریکاوری کامل به نوع آسیب زانو بستگی دارد. همچنین سرعت بهبودی برخی افراد به صورت طبیعی بیشتر از سایرین است.
وقتی درد زانو بهتر شد، از پزشک خود در مورد فعالیت‌های ورزشی که قادر به انجام آن هستید، سوال کنید. برای مثال به دوندگانی که به تازگی بهبود پیدا کرده‌اند، توصیه می‌شوند که شما کرده و انواع ورزش‌های کاردیو با شدت پایین را انجام دهند.
هر فعالیتی که انجام می‌دهید، فراموش نکنید که عجله نکنید و تا زمانی که علایم و نشانه‌های زیر را مشاهده نکردید به فعالیت منظم ورزشی قبل از آسیب زانو برنگردید:
- زمانی که زانو را خم و راست می‌کنید، دردی احساس نمی‌کنید.
- در زمان پیاده روی، دویدن، پریدن یا چرخیدن دردی در زانو احساس نمی‌کنید.
- قدرت زانوی آسیب دیده به اندازه‌ی زانوی سالم باشد.
اگر پیش از بهبود کامل فعالیت‌های سنگین انجام دهید، امکان آسیب دوباره به زانو وجود خواهد داشت.
راهکارهای بهبود زانو درد در کلینیک اذرگان
