دیسک کمر چیست؟

استخوان هایی (مهره ها) که ستون فقرات در ناحیه کمر را تشکیل می دهند، روی دیسک های اسفنجی بالش مانند کوچک قرار گرفته اند. هنگامی که این دیسک ها سالم باشند، می توانند به عنوان جذب کننده شوک برای ستون فقرات عمل کرده و انعطاف پذیری ستون فقرات را امکان پذیر نمایند. اما زمانی که یک دیسک آسیب ببیند،(بیرون زدگی دیسک کمر) ممکن است متورم شده یا باز شود. در اصطلاح به این مشکل فتق دیسک گفته می شود. علاوه بر این گاهی اوقات به این مسئله سر خوردگی یا پارگی دیسک نیز می گویند.

هنگامی که دیسک دارای فتق باعث وارد شدن فشار به ریشه اعصاب می شود، می تواند باعث ایجاد درد، بی حسی، و ضعف در نواحی خاص بدن شود که ریشه عصب از آنها عبور می کند. برای مثال فتق دیسک در قسمت پایین کمر می تواند باعث ایجاد درد و بی حسی در ناحیه باسن شده و تا پایین پا را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. در اصطلاح به این مشکل سیاتیک می گویند. سیاتیک رایج ترین علامت تشکیل فتق دیسک در ناحیه پایین کمر است. در صورتی که دیسک دارای فتق به یک عصب فشار وارد نکند، ممکن است فرد فقط به سر درد مبتلا شود یا هیچ علائمی را در این رابطه احساس ننماید.

علایم دیسک کمر

از نشانه های بیرون زدگی دیسک کمر در مواردی علاوه بر درد کمر و پاها به دلیل فشار دیسک پاره شده به  اعصاب ،عملکرد عصب درگیر مختل می شود. نتیجه این اتفاق ناتوانی بیمار در حرکت دادن مچ پا ، زانو یا تمام پا می شود وحتی در مواردی منجر به بی اختیار ی ادراری – مدفوعی می گردد.

• درد حاد در مقابل درد مزمن
• منبع درد
• مشکلات روده و مثانه
• دردی که به پا منتشر می شود
• ضعف پا
• ایجاد درد در جلوی ران
• درد عمیق عضلانی و اسپاسم عضلات.
• اشکال در فعالیت های روزمره
• تغییر حس در پا و مچ پا
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• تب با علائم دیگر
• صدمات آسیب زا

ایجاد ضعف در هر دو پا و از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع از علائم یک نوع خاص و شدید وارد شدن فشار به عصب هستند که در اصطلاح به آن سندروم دم اسب گفته می شود. این عوارض دیسک کمر در موارد نادر ایجاد می شود، اما می تواند علائم شدید برای بیمار به همراه داشته باشد. فرد مبتلا به این علائم باید بلافاصله با پزشک جهت درمان ملاقات کند.

دلایل دیسک کمر

فرسایش تدریجی دیسک یکی از دلایل اصلی ایجاد فتق دیسک کمر است. با بالا رفتن سن، دیسک های موجود در ناحیه کمر بخشی از مایع خود که قابلیت انعطاف پذیری به آنها می دهد را از دست می دهند. از موارد تاثیر گذار در دیسک کمر میتوان…

• کاهش میزان آب موجود در دیسک و کاهش انعطاف پذیری آن به دلیل افزایش سن
• وارد آمدن فشار بیش از حد به ستون فقرات به دلایلی مانند بلند کردن اجسام سنگین
• ورزش سنگین و بدون آمادگی قبلی
• آسیب دیدگی دیسک ها در اثر وارد شدن ضربه شدید به ستون فقرات در اثر حوادث ناگهانی
• یک کشیدگی یا فشار سنگین و ناگهانی وارد شده به ناحیه پایین کمر. گاهی اوقات یک حرکت چرخشی ناگهانی یا حتی عطسه کردن شدید نیز می تواند باعث ایجاد این مشکل شود
• انجام فعالیت هایی که هر روز به صورت تکراری و مداوم انجام می شود نیز می تواند باعث وارد شدن فشار به ناحیه پایین کمر شود. برای مثال در این رابطه می توان از حرکت های مربوط به بلند کردن اجسام، قرار گرفتن طولانی در معرض لرزش، و آسیب دیدگی های ورزشی نام برد.

راههای تشخیص دیسک کمر

برای تشخیص صحیح فتق یا بیرون زدگی دیسک، آزمایشات جامع تشخیصی ضروری است. در ادامه پروسه های لازم برای تشخیص و درمان دقیق ارائه شده است.

• شرح حال پزشکی: مجموعه ی علائم و نشانه ها، درمان ها و مراقبت های پزشکی قبلی.
• معاینه فیزیکی: معاینه دقیق توسط متخصص ستون فقرات از نظر محدودیت حرکات، اشکال در تعادل و درد باید انجام شود. معاینه باید از دست دادن رفلکس در اندام ها، ضعف عضلات، از دست دادن حس یا علائم آسیب نخاعی را نیز در بر بگیرد.
• آزمایشات تشخیصی: به طور کلی گرافی ساده ای که با اشعه ایکس گرفته می شوند به پزشک اجازه می دهد تا مشکلات دیگر مانند عفونت را رد کند. اسی تی اسکن و ام آر آی اغلب به نمایش سه بعدی ستون فقرات کمر و تشخیص فتق دیسک کمک می کنند.
• تزریق برای تعیین محل درد: از این تزریق ها می توان برای تسکین استفاده کرد، اما مهم تر از آن، می تواند منشا درد را پیدا کند- مانند فتق دیسک و چرخش استخوان هایی که به طناب عصبی فشار وارد می کنند.

دلیل بیرون زدگی دیسک کمر

یکی از عوامل فشار زياد و ناگهاني مثل زمين‌خوردن يا بلندكردن يك جسم سنگين می باشد، از سایر عوامل ایجاد دیسک کمر نیز اعمال فشارهای كم اما مكرر می باشد، مثلا سالها فرد طولانی پشت میز خود می نشیند و تدریجا دیسک کمر را تحریک می کند ولی هرنی و فتق دیسک بعضی چندین سال رخ می دهد اما علت آن را باید در تمام این سال هایی جستجو کرد که فرد بدون ورزش و تناوب در کار طولانی نشسته است.

شایعترین علائم دیسک کمر

علائم اولیه دیسک کمر

علائم دیسک کمر بسته به میزان بیرون زدگی به صورت کمر درد ناگهانی و شدید یا درد تدریجی بروز می‌کند. درد معمولا با نشستن‌های طولانی مدت، سرفه و عطسه بیشتر می‌شود. ممکن است درد فقط در ساق پا باشد و در کمر دردی نداشته باشیم. درد در ساق پا بیانگر وجود فتق دیسک بزرگتری نسبت به هنگامی است که درد به تنهایی در ناحیه کمر وجود دارد.

علائم دیسک کمر خفیف

در موارد بیرون زدگی خفیف دیسک، فرد فقط درد مبهم در ناحیه کمر را تجربه می‌کند که با استراحت بهبود می‌یابد.

علائم دیسک کمر شدید یا پیشرفته

اما در بیرون زدگی های شدید علاوه بر درد کمر، درد شدید و تیزی به باسن و ساق پا هم کشیده می‌شود. درد در یک پا یا هر دو پا دیده می‌شود. حتی ممکن است بیمار برای کاهش درد به یک طرف خم شود.

علائم دیسک کمر در پاها

علائم دیسک کمر در پاها به صورت درد و بی حسی، خواب رفتگی، سوزن سوزن شدن یا سوزش دیده می‌شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند دردهای دیسک کمر فقط در پشت پا ظاهر می‌شود، اما این گونه نیست و بسته به ریشه عصب درگیر، درد ممکن است در قسمت داخلی ران یا قدام ران و کشاله تا زانو هم دیده شود.

علاوه بر این در معاینه رفلکس ها و قدرت عضلات پا با کاهش میزان رفلکس ها و قدرت عضلات روبرو می‌شویم.

علائم پارگی دیسک کمر

از شایعترین علامت پارگی دیسک بروز درد پایدار در ناحیه پشت است. اسپاسم شدید عضلانی، بی اختیاری ادرار و مدفوع و درد عمقی شدید و تیز در کمر و پاها که به همراه ضعف و بی حس شدن کمر نیز می‌تواند از علائم پارگی دیسک کمر باشد.

انواع روش‌های درمان دیسک کمر 

دیسک کمر با ورزش

قدم اول برای درمان دیسک کمر با ورزش تقویت عضله ورزش استاتیک می باشد که همه می توانند انجام دهند اما افرادی که کمردرد و خصوصا دیسک کمر دارند و یا دردهای سیاتیک با انتشار به پا دارند باید ورزش را زیر نظر پزشک متخصص آموزش ببینند چه بسا بعضی از ورزش ها مشکل سیاتیک و فتق را تشدید می کنند.

به کلیه بیماران تاکید می کنم ورزش باید در مرحله کاهش درد شروع شود. ورزش در زمانیکه درد زیاد دارید موجب تشدید علایم دیسک کمر می شود.کم نیستتد بیمارانی که در مرحله حاد دیسک کمر به استخر مراجعه می کنند و با تشدید درد به کلنیک ما مراجعه می کنند.

فیزیوتراپی دیسک کمر

فیزیوتراپی معمولاً دارای نقش با اهمیت در ریکاوری فتق دیسک کمر و یکی از روش های درمان بدون جراحی دیسک کمر است. روش های فیزیوتراپی نه تنها می تواند کاهش فوری درد بیمار را به همراه داشته باشد، بلکه علاوه بر این به شما آموزش می دهد چگونه وضعیت بدن خود را به صورتی حفظ کنید که از ایجاد آسیب های احتمالی بعدی پیش گیری شود.

درمان‌های غیر جراحی یا جراحی بسته

تزریق های اپیدورال

این روش شامل ۳ نوع تزریق است:

1. تزریق اینترالامینار
2. تزریق مفصل خاجی
3. پی آرپی

تزریق استروئید حاوی کورتیکو استروئید به ناحیه اپیدورال می تواند تاثیر ضد التهاب در این ناحیه داشته و درد بیمار در نتیجه وارد شدن فشار به عصب را به سرعت بر طرف کند. در این حالت تزریق استروئید در فضای عصب اپیدورال انجام می شود. هنگامی که تزریق اپیدورال کمر انجام شد، بیمار می تواند کاهش درد را در خود را مشاهده کند، اما تاثیرگذاری این تزریق می تواند گاهی اوقات به چند روز زمان نیاز داشته باشد. این شیوه جراحی بسته دیسک کمر با هدایت سونوگرافی  هم قابل انجام است. به هر حال توجه داشته باشید که از این روش درمانی معمولاً بیش از 3 بار در طول یک سال نباید استفاده کرد.

تزریق اینترالامینار

سوزن از فضای بین دو مهره وارد می‌شود و داروی کورتونی یا استروئید به اعصاب دو طرف ستون مهره‌ای تزریق می‌شود.

تزریق مفصل خارجی

تزریق با بی‌حسی موضعی است که پزشک با اشعه ایکس محل دقیق مفصل را پیدا کرده و سوزن را به داخل می‌فرستد. سپس مخلوطی از بی‌حس‌کننده و کوتیزون به آرامی به داخل مفصل تزریق می‌شود.

پی آر پی

این روش درمان با پلاسمای غنی شده است که از خون خود بیمار گرفته می‌شود. تزریق پلاکت‌های غلیظ شده و پلاسما باعث تحریک واکنش ایمنی بدن شده و تکثیر و بازسازی در محل شروع می‌شود.

 

اوزون تراپی یا تزریق اوزون

اوزون یک گاز ناپدار با فرمول o3 است که به راحتی به اکسیژن o2 و رادیکال o تجزیه می‌شود. گاز اوزون ۸ دقیقه پس از ورود به بدن به اکسیژن تبدیل می‌شود.

در طی این فرآیند مقدار زیادی انرژی و امواج گاما و آنزیم دی فسفوگلیسرات تولید می‌شود که به روند ترمیم و کاهش التهاب کمک می‌کنند و همچنین این فرآیند باعث تحریک ماکروفاژها می‌شود. ماکروفاژها سلول های التهابی و مرده را از محل برمی‌دارند.

جراحی بسته دیسک کمر با لیزر

روش درمانی جراحی بیرون زدگی دیسک کمر با لیزر (PLDD) به صورت سرپایی و با استفاده از بی حسی موضعی بر روی بیمار انجام می شود. در طول درمان جراحی بسته دیسک کمر، یک سوزن نازک به دیسک دچار فتق با کمک گرفتن از عکس رادیولوژی وارد می شود. سپس یک فیبر نوری از طریق سوزن به دیسک وارد شده و انرژی لیزر از طریق این فیبر به محل تابانده می شود. به این ترتیب می توان بخش کوچکی از هسته دیسک را تبخیر کرد. انجام این کار می تواند تا حدودی باعث ایجاد فضای خالی در محل دیسک شود که فشار سطح متورم دیسک بر روی ریشه عصب را کاهش داده و باعث تسکین درد بیمار می شود. تاثیر این روش درمانی معمولاً بلافاصله در بیمار قابل مشاهده است.

چه افرادی بیشتر دچار بیماری دیسک میشوند؟

همانطوری که میدانیم از حدود سن 17 الی 18 سالگی به بعد تغذیه دیسک توسط جریان خون دیگر امکانپذیر نیست و دیسک برای ادامه ی زندگی خودش مجبور است که اکسیژن و مواد غذایی را از بافت های اطراف خود تا حدی بدزدد.

هرکاری که باعث شود فشار زیادی روی دیسک بیاید از جمله ورزش های سنگین، شغلهای پرخطر، مصرف سیگار و همینطور برخی بیماری های دیگر در کنار ژنتیک ممکن است به این دیسک در سن 18 سالگی به بعد آسیب بیشتری وارد کند.

به همین دلیل است که مشکلات و بیماری دیسک در سن بالای 18 سال افزون میگردد. در افراد چاق یا کسانی که ورزش های سنگین انجام میدهند، در کارگران و در مردان و همینطور در افرادی که سیگار میکشند صدمات و بیماری دیسک بسیار زیاد است.

وظیفه ی جراح و پزشکی که دیسک را درمان میکند چیست؟

بهترین متخصص جراحی دیسک کمر ( جراح دیسک کمر ) کسی است که بتواند ضمن اینکه آناتومی و فیزیولوژی دقیق دیسک را خودش میداند، با توجه به شرایط، از بین 100 ها روش درمانی، آن روشی که برای هر فردی مناسب تر است را برای او گوشزد کند.

یعنی همزمان ممکن است برای بیماری روش درمان طبی و استراحت را پیشنهاد کند ولی برای بیماری دیگر روش جراحی باز با کارگزاری انسزیومتر ها را در دستور کار قرار دهد.

پس جراح دیسک با طیفی از بیماران مواجه میشود که هرکدام نوعی از بیماری دیسک را دارند که با دیگری متفاوت است؛ لذا هنرمندی در این است که برای هر فرد مناسب ترین روش را انتخاب کنیم.

هیچگاه نمیتوان نسخه ای یکسان برای تمام بیماران پیچید. اینکه برخی بیماران فکر میکنند که دوستشان با نوعی از روش درمان با بیماری مشابه، قبلا بهبودی پیدا کرده است؛ ایشان هم ممکن است با همان روش بهبودی پیدا کند؛ اشتباهی مصطلح است.