دررفتگی شانه آسیبی است که استخوان بازو از محل حفره‌ای که در مفصل شانه قرار می‌گیرد، دربیاید. شانه مفصل بسیار پرتحرکی در بدن است که به این منظور مستعد دررفتگی است. اگر شک به دررفتگی شانه داشتید باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید. در صورت دررفتگی شانه، بیشتر افراد بعد از چند هفته عملکرد طبیعی شانه را به دست می‌آورند اما نکته نگران‌کننده این است که اگر یک‌بار در برود دررفتگی‌های بعدی در راه است.
شانه متحرک ترین مفصل بدن است. این مفصل میتواند در خیلی از جهات بچرخد ولی همین خصوصیت موجب میشود احتمال دررفتگی مفصل هم بیشتر از مفاصل دیگر شود.
مفصل شانه از در کنار هم قرار گرفتن دو استخوان تشکیل میشود. در این مفصل قسمت بالایی استخوان بازو که به سر استخوان بازو معروف است با قسمتی از استخوان کتف که آنرا حفره گلنوئید Glenoid میگویند در کنار یکدیگر قرار میگیرند.
پایداری مفصل شانه عمدتاً به توسط بافت هایی که در اطراف مفصل وجود دارد تامین میشود. کپسول مفصلی و لیگامان ها و عضلات اطراف مفصل، سر استخوان بازو را در سر جایش در داخل حفره گلنوئید پایدار نگه میدارند. در حین دررفتگی مفصلی، این بافت ها پاره میشوند.
در دررفتگی شانه سر استخوان بازو از این حفره خارج میشود. دررفتگی مفصل شانه شایعترین دررفتگی مفصلی در انسان است با اینحال در بچه ها بندرت اتفاق میفتد.
علایم دررفتگی شانه
- دفورمیتی قابل‌مشاهده در شانه {شانه از جا درآمده در زیرپوست قابل‌مشاهده است }
- احساس سوزش و تورم
- درد بسیار شدید
- ناتوانی درحرکت دادن شانه
- شانه دررفته ممکن است علائمی مانند بی‌حسی یا گزگز در گردن یا دست باشد و گرفتگی عضلات شانه باعث تشدد درد میشود.
مهمترین علامت دررفتگی مفصل شانه درد است. درد به حدی شدید است که بیمار با دست سالم خود آرنج و بازوی طرف صدمه دیده را محکم گرفته و اجازه هیچ حرکتی را به شانه نمیدهد.
وقتی که از جلو به یک مفصل شانه طبیعی نگاه میکنیم حاشیه شانه بصورت گرد و محدب است ولی در یک بیمار با دررفتگی شانه این تحدب از بین میرود و برجستگی زائده آکرومیون خارجی ترین چیزی است که در لبه شانه دیده میشود.
ممکن است بتوانیم برجستگی سر استخوان بازو را در زیر زائده کوراکوئید لمس کنیم. این علائم ظاهری البته در افراد چاق ممکن است دیده نشود.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد؟
- اگر دچار دررفتگی شانه شدید نیاز به مداخله اورژانسی است تا زمانی که تیم اورژانس برسد اولاً مفصل را بی‌حرکت کرده و دست را به گردن آویزان کنید و هرگز برای جا انداختن مفصل تلاش نکنید. این کار به اعصاب و عروق و سایر بافت‌ها آسیب میزند.
- کمپرس سرد روی مفصل قرار دهید
علل دررفتگی شانه
شانه مفصلی است که بیشترین احتمال دررفتگی در بدن را دارد. این موضوع به این دلیل است که مفصل شانه در جهات مختلف قابلیت حرکت دارد و این دررفتگی میتواند از عقب یا جلو یا پایین باشد.
بیشترین دررفتگی‌ها از جلوی شانه به‌صورت کامل یا نسبی اتفاق می‌افتد. به‌علاوه بافت فیبروزی که استخوان‌ها را در برگرفته است در صورت کشیدگی یا پارگی میتواند منجر به دررفتگی شانه شود. آسیب‌های ورزشی و سقوط دیگر عوامل هستند.
- جراحات ورزشی: وزش‌های تماسی مانند فوتبال یا هاکی و ورزش‌هایی که احتمال سقوط دارند مثل اسکی و والیبال و ژیمناستیک
- ضربه به شانه: در طی تصادفات از علل اصلی دررفتگی شانه است
- سقوط: سقوط از روی نردبان یا دررفتن فرشی از زیر پا از علل اصلی است.
عوامل خطرزای دررفتگی شانه
پسرهای نوجوان تا سن 20 سالگی به دلیل تحرک زیاد بیشتر در معرض هستند و همچنین سالمندان که در منزلشان تنها زندگی می‌کنند و احتمال سقوط دارند.
عوارض دررفتگی شانه
- دررفتگی‌های شانه ممکن است ک سبب پارگی عضلات و لیگامنت و یا تاندون‌های نگه‌دارنده شانه شود و آسیب به عضلات و عروق اطراف شانه شایع است.
- ناپایداری شانه مخصوصاً دررفتگی‌های شدید و مکرر بیمار را برای آسیب‌های متعدد مستعد میکند.
پیشگیری از در رفتگی شانه
- تمهیدات امنیتی برای جلوگیری از سقوط
- لوازم و تجهیزات امنیتی را قبل از شروع ورزش‌های تماسی بپوشید
- تمرینات مرتب ورزشی: اگر یک‌بار دچار دررفتگی شانه شده‌اید باید تمرینات مورد تائید پزشک را برای جلوگیری از بروز مجدد انجام دهید.
در رفتگی مفصل شانه چگونه ایجاد میشود
دررفتگی شانه به دو نوع دررفتگی قدامی و خلفی تقسیم بندی میشود. دررفتگی قدامی وقتی است که سر استخوان بازو از حفره گلنوئید خارج شده و به سمت جلو حرکت میکند و در دررفتگی خلفی شانه، سر استخوان بازو به خلف یا عقب حفره گلنوئید جابجا میشود.
دررفتگی قدامی شانه بسیار شایعتر از دررفتگی خلفی است. شایعترین علت دررفتگی مفصل شانه به زمین خوردن با کف دست یا بر روی شانه است.
در حین زمین خوردن، فرد بطور غریزی دستش را به طرف جلو دراز میکند تا از زمین خوردن و بخصوص برخورد سرش به زمین جلوگیری کند. در این حال اولین جایی که به زمین برخورد میکند کف دست است.
برخورد به زمین با کف دست و در حالتی که دست به خارج چرخیده است میتواند موجب دررفتگی قدامی مفصل شانه شود. ابن دررفتگی همچنین در کشتی گیران بطور مکرر دیده میشود.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت مشکوک شدن به در رفتگی در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. مرکز تماس و نوبت دهی بیمارستان ابن سینا به شماره 47900 – 021 آماده خدمت رسانی به مراجعین محترم است.
تا پیش از مراجعه به پزشک اقدامات زیر را انجام دهید.
- از حرکت مفصل جلوگیری کنید. مفصل شانه را در موقعیت فعلی خود نگاه دارید. سعی نکنید شانه را جابجا کنید یا آن را با زور به‌جای خود برگردانید. این کار میتواند به مفصل شانه و عضلات اطراف آن، رباط‌ها، اعصاب یا رگ‌های خونی آسیب برساند.
- از کمپرس یخ استفاده کنید. استفاده از کمپرس یخ بر روی قسمت آسیب دیده میتواند به کاهش درد و تورم با کنترل خونریزی داخلی و انباشت مایعات در اطراف مفصل شانه جلوگیری کند.
