کمردرد در بارداری : اغلب زنان دچار کمر درد در بارداری میشوند و اين درد عموماً در قسمت انتهايي كمر جايي كه ستون فقرات به لگن متصل میشود رخ میدهد مطمئن باشيد كه نكات جالبي وجود دارند كه میتواند منجر به تخفيف و كنترل درد شما شود.
بسیاری از خانمها در اوایل بارداری دچار کمردرد میشوند؛ اما معمولا کمردرد در نیمهی دوم بارداری شروع میشود و ممکناست با ادامهی بارداری بدتر شود. گاهی ممکن است درد کمر تا پس از تولد نوزاد ادامه داشته باشد؛ اما معمولا کمر درد در بارداری ظرف مدت چند ماه پس از وضع حمل از بین میرود. بخاطر داشته باشید که اگرچه کمردرد در دوران بارداری امری نسبتا شایع است؛ نباید آنرا بهعنوان بخشی از فرآیند بارداری پذیرفت. برای داشتن یک بارداری لذتبخش و زایمان راحت، باید در اولین فرصت علائم کمردرد را مورد بررسی قرارداد و در طول بارداری به کنترل آنها پرداخت.
کمردرد در دوران بارداری که مدت زیادی طول بکشد (چندهفته یا چند ماه) میتواند عاملی برای پیشبینی کمردرد پس از وضع حمل باشد. (درد پس از تولد نوزاد) به همین دلیل از زنان باردار خواسته میشود در طول بارداری در صدد درمان کمردرد خود برآیند. درمان مطمئن (غیر جراحی) و محافظهکار برای کمردرد در دوران بارداری شامل انجام تمرینات مناسب و ورزشهای بدنی است که هدف آنها بهبود هماهنگی عضلات و نحوهی ایستادن است. این اقدامات باعث بهبود و حفاظت از ساختار بدن می شوند و انجام دادن آنها برای پیشگیری از فشار غیرضروری بر ساختارهای محافظ ضروری است. مراجعه به میتواند برای کاهش یا تسکین کمردردهای ناخواسته دوران بارداری بسیار مفید باشد. درصورتیکه بیمار به درمانهای جامع نیاز داشته باشد، متخصص زنان و زایمان باید به ارزیابی و معاینه او بپردازد و برنامه درمانی ویژهای را به او توصیه کند.
با بزرگتر شدن شکم، عضلات لگن به سمت بیرون کشیده میشوند (و ضعیف میشوند) و بدن را تحت تأثیر قرار میدهند؛ این امر باعث میشود فشار زیادی به کمر بیمار وارد شود. درصورتیکه بر عصب فشار وارد شود، بیمار دچار کمردرد میشود. بهعلاوه، افزایش وزن و بزرگترشدن شکم بدین معناست که فعالیت عضلات بیشتر میشود و فشار بیشتری به مفاصل بیمار وارد میشود.
به همین دلیل زنان باردار در اواخر روز درد بیشتری را احساس میکنند. در دوران بارداری، تغییرات هورمونی باعث شل شدن مفاصل و رباطهایی میشوند که استخوانهای لگن را به ستون فقرات وصل میکنند. این امر باعث می شود بیمار هنگام راهرفتن، ایستادن، نشستن به مدت طولانی، غلت زدن در رختخواب، بلند شدن از روی صندلی یا توالت فرنگی، خمشدن یا بلندکردن اشیاء درد بیشتری را احساس کند.
اگر قبل از بارداري كمردرد مزمن نداشتهاید و درد را براي اولين بار در بارداري تجربه میکنید بهتدریج از بين خواهد رفت ولي انجام كارهاي زير میتواند باعث كاهش و كنترل كمردرد شده و یا حتی از بروز آن جلوگيري كند.
اگر با رعايت تمام موارد فوق درد شما تخفيف نيافت با پزشك خود مشورت كنيد. بههیچوجه سرخود از داروهاي ضد درد استفاده نكنيد. استامينوفن معمولاً کمخطرترین داروي ضد درد هنگام حاملگي است و ساير ضد دردها مانند پروفن، ادويل و … عموماً توصيه نمیشوند.
بیش از سهچهارم زنان باردار زمانی در طی بارداری دچار کمردرد میشوند که معمولاً در اواخر بارداری رخداده و چند ماه پس از زایمان بهبود مییابد. وجود کمردرد قبل از بارداری، بروز کمردرد در بارداری قبلی، عدم تحرک و ورزش کافی در زمان بارداری، وزن زیاد، عضلات شکمی و لگنی ضعیف و باردارشدن باوجود کمردرد قطعاً موجب بروز کمردردی شدیدتر خواهد شد، احتمال مزمن شدن را بیشتر خواهد کرد و درمان نیز سختتر خواهد شد.
كمردرد بهخودیخود دليلی براي مراجعه به پزشك نیست ولي در موارد زير حتماً پيش پزشك برويد:
در موارد نادري كمردرد ممكن است به دلیل مشكلاتي مانند پوكي شديد استخوان ناشي از بارداري، آرتروز مهرههای كمر و يا آرتريت عفوني باشد، دردهاي ريتميك میتواند به دلیل زايمان زودرس باشد در چنين مواردي حتماً با پزشكتان مشورت كنيد.
با رشد جنین، مرکز ثقل به سمت جلو حرکت میکند. بنابراین برای پرهیز از خم شدن، به سمت عقب خم میشوید که به عضلات کمر فشار میآورد و باعث کمردرد حین بارداری میشود. بنابراین اصول زیر را مد نظر داشته باشید:
هنگام ایستادن، پاها را تا اندازهای که برایتان راحت است باز نگه دارید تا از اسکلت بدن بهخوبی حمایت کند. اگر مجبورید مدت طولانی بایستید، یک پا را روی پله کوتاه بگذارید و هر چند وقت یک بار استراحت کنید.
توجه به حالت نشستن هم بسیار مهم است. صندلی باید از کمر شما محافظت کند. میتوانید یک بالشت کوچک پشت خود بگذارید.
کفش پاشنه کوتاهی بپوشید که بهخوبی گودی کف پا را پوشش میدهد (کفش صاف نپوشید). از پوشیدن کفش پاشنهبلند بپرهیزید زیرا تعادلتان را بههم میزند و باعث میشود بیفتید.
همچنین بهتر است کمربند بارداری بپوشید. با این که تحقیق پیرامون تاثیر کمربند بارداری محدود است، بعضی زنان از تاثیر آن راضی هستند.
برای بلند کردن اشیای کوچک، چمباتمه بزنید و فشار را روی پا بگذارید. از کمر به پایین خم نشوید. همچنین ظرفیت و محدودیتهای خود را بشناسید. درصورت نیاز درخواست کمک کنید.
به پهلو بخوابید، نه به پشت. یک یا هردو زانو را خم کنید. بین زانو، زیر شکم و پشت کمر بالشت بگذارید.
با اینکه شواهد مبنی بر میزان تاثیر این روشها محدود است، ماساژ یا قرار دادن کمپرس آب گرم یا سرد روی کمر موثر واقع میشود.
فعالیت جسمی منظم باعث تقویت شدن عضلات کمر میشود و میتواند کمردرد دوران بارداری را تسکین دهد. با هماهنگی پزشک خود، فعالیتهای آهسته، مانند پیادهروی یا ورزش آبی، را امتحان کنید. فیزیوتراپ هم میتواند روشهای کششی و تمریناتی را به شما آموزش دهد که مفید واقع میشود.
زنان این نوع درد را در پشت لگن خود احساس میکنند. این درد شایعترین نوع کمردرد در دوران بارداری است؛ این درحالی است که برخی از زنان در ناحیهی مهرههای کمر درد را احساس میکنند. بیماران این درد را در یک یا هر دو طرف کپل یا در قسمت پشت ران خود احساس میکنند. این درد ممکن است هنگام راهرفتن، بالارفتن از پله، خم شدن، ایستادن، غلتزدن در رختخواب، نشستن و مواردی از این قبیل شروع شود. برخی از موارد میتوانند باعث بدتر شدن درد در ناحیهی خلفی لگن شوند. بهعنوان مثال، هنگامیکه بیمار روی صندلی نشسته باشد و به سمت جلو یا پایین خم شده و کمر تا شود. زنانی که از درد ناحیهی خلفی لگن رنج میبرد، بیشتر مستعد تجربهی درد در ناحیهی استخوان شرمگاهی هستند.
این نوع درد در ناحیهی ستون فقرات، بالاتر از ناحیهی لگن رخ میدهد. این درد شبیه کمردردی است که زنان قبل از دوران بارداری تجربه کردهاند. این درد در اطراف ستون فقرات، روی ستون فقرات و تقریبا در اطراف کمر احساس میشود. بیماران معمولا دردی را احساس میکنند که ساق پا را نیز درگیر میکند. اگر بیمار به مدت طولانی سر پا بایستد یا چیزی را بلند کند، درد بیشتری را احساس خواهد کرد. معمولا درد در اواخر روز بدتر میشود.
هنگامیکه کمردرد در دوران بارداری، رانها و کپل را درگیرکند ممکن است به اشتباه درد سیاتیک خوانده شود که یک وضعیت نسبتا غیرشایع است. درد سیاتیک در دوران بارداری که در پی بیرونزدگی یا فتق دیسک در قسمت تحتانی ستون فقرات ایجاد می شود، فقط حدود یک درصد از زنان باردار را گرفتار میکند. اگر بیمار درد سیاتیک داشته باشد معمولا درد بیشتری را در ساق خود احساس میکند و به نسبت درد کمتری را در کمر خود احساس خواهد کرد. همچنین ممکن است در قسمت زیر زانو احساس درد و ناراحتی داشته باشد. این درد میتواند پا و انگشتان او را نیز درگیرکند. این بیماران معمولا از سوزن سوزن شدن، سوزش و بیحسی ساق شکایت دارند درصورتیکه درد عصب سیاتیک شدید باشد، بیمار در ناحیهی کشالهی ران و دستگاه تناسلی دچار بیحسی میشود. این بیماران گاهی در دفع ادرار و مدفوع دچار مشکل میشوند.